Ambulans gelmeden ilk yardım hayati önem taşır. Herkesin temel ilk yardımda bilgi sahibi olması gereklidir. Uygulanacak ilk yardım sayesinde hasta/yaralının sağlık kuruluşuna gidene kadar hayatta kalması için önemlidir.

İlk Yardım Nedir?

Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.

İlk Yardımcı Kimdir?

İlk yardımın tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta/yaralıya tıbbi araç ve gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle, sağlık ekibi gelinceye kadar, ilaçsız uygulamaları yapan, konuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişiyi tanımlar.

İlk Yardımda Öncelikler Nelerdir?

– Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak

– Hasta/yaralı durumunun kötüleşmesini engellemek

– İyileştirmeyi kolaylaştırmak ilk yardımın öncelikli amaçlarıdır

İlk Yardım Temel Uygulamaları

Koruma: Olay yerinde olası tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.

– Kazaya uğrayan araç mümkünse güvenli bir alana alınmalıdır

– Olay yeri görünebilir biçimde işaretlenmelidir

– Meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır

– Kazaya uğrayan aracın kontak anahtarı kapatılmalıdır

– Sigara içilmemeli ve içilmesine izin verilmemelidir

– Gaz varlığı söz konusu ise; zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır

– Gaz tüpünün vanası kapatılmalı, ortam havalandırılmalıdır

– Kıvılcım oluşturacak ışıklandırma veya çağrı araçlarını kullanımına izin verilmemelidir

– Hasta/yaralı yerlerinden kımıldatılmamalıdır

– Hasta/yaralı yaşam bulguları yönünden değerlendirilmelidir

– Kanamalı durumlarda mutlaka Hepatit B, C, HIV/AİDS gibi hastalıklara karşı korunmak için eldiven giyilmelidir

– En hızlı şekilde gerekli yardım kuruluşlarına (112) haber verilmelidir

Bildirme: Güvenli bir alan oluşturduktan sonra, olay veya kazanın acilen 112 aranmalıdır. Sakin bir şekilde sağlık görevlilerine, hasta/yaralı durumları hakkında net bilgiler verilmelidir. Kesin yer ve adres, kim, hangi numaradan arıyor, olayın tanımı, hasta ya da yaralı sayısı, durumu ve nasıl bir yardım aldıkları bildirilmelidir.

Kurtarma: Olay yerinde hasta/yaralılara müdahale; hızlı, sakin ve bilinçli bir şekilde yapılmalıdır. Hasta/yaralı durumunun göre ilk yardım yapılmalıdır. Eğer ilk yardım bilinmiyorsa asla hasta/yaralıya dokunulmamalı ve kımıldatılmamalıdır.

İlk Yardımcının Müdahalede Yapması Gerekenler

– Hasta/yaralı durumunu değerlendirmek

– Hasta/yaralının korku ve endişelerini gidermek

– Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek

– Hasta/yaralının durumunun ağırlaşmasını engellemek için gerekli müdahalede bulunmak

– Kanama, kırık, çıkık ve burkulma vb. durumlarda yerinde müdahale etmek

– Hasta/yaralının yarasını görmesine izin vermemek

– Hasta/yaralıları hareket ettirmeden müdahale yapmak

– Hasta/yaralıların en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak

– Ancak herhangi bir tehlike yok ise hasta/yaralı yerinden kımıldatılmamalıdır

İlk Yardım Nasıl Yapılır?

Yapılması gereken müdahale öncesinde, herhangi bir tehlikenin olmadığından emin olduğumuzda ise hasta/yaralı yanına giderek, omuzlarından hafifçe sarsmak ve yavaşça seslenmek gerekir. Hasta/yaralı, tepki veya yanıt vermiyorsa sert bir zemin üzerine sırt üstü yatırılmalı, tepki vermesi halinde ise bulunduğu pozisyonda sabit tutulması gerekir. Yanıt verebiliyorsa, kendisine soru sorarak ne olduğunu anlamak ve acilen 112 aramak gerekir. Hasta/yaralı yanıt vermiyorsa, varsa ilk yardım eğitimi almış birisi mutlaka gerekli müdahaleleri yapmalıdır.

Yaralanma Çeşitlerine Göre İlk Yardım

Hasta/yaralının öncelikle yaralanma bölgesi tespit edilmelidir. Hayati risk taşıyan kafatası, beyin ve omurga yaralanmalarında kişiye bilinç kontrolü yapılmalıdır. Yaşam bulgusu değerlendirmesi yapılarak 112 aranmalıdır. Hasta/yaralı bilinci açıksa hareket ettirilmemelidir. Bulunduğu yerde tehlike varsa hasta/yaralı düz pozisyonda sürüklenerek uzaklaştırılır. Bu aşamada özellikle de baş, boyun ve gövde ekseninin bozulmaması önemlidir. Açık yara gibi bir durum tespit edildiğinde ise ilk yardım malzemeleri ile ambulans gelene kadar ilk müdahale yapılmalı ve yaranın mikrop kapması önlenmelidir.

Kanamalı Yaralanmalarda

Hasta/yaralının yaşam bulguları ve yaralanmış yerleri değerlendirilmelidir. Yara oluş biçimi, süresi ya da üzerinde herhangi bir cisim varsa dokunmadan acilen kanamanın durdurulması ve üzerinin kapatılarak sağlık kuruluşuna götürülmeli veya 112 aranmalıdır.

Suda Boğulma

Hasta/yaralı sudan çıkartıldıktan sonra hemen 112 aranmalı, ardından yapay solunum yapılarak, eğitim almış kişi tarafından kalp masajı uygulanması ve üzerindeki kıyafetlerin çıkartılması kişinin hayatını kurtarabilmek için önemlidir.

Yaralanmalarda

İlk yardım uygulamadan önce, yara durumunu tespit etmek ve yaranın ne çeşit olduğunu belirlemek gerekir. Ardından gerekli temizleme ve sargı işlemi yapılarak, yaralıyı zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna götürülmeli veya 112 aranmalıdır.

Zehirlenmede

Ağız zehirli bir madde ile temas etmiş ise bol suyla çalkalanması, elle temas etmiş ise ellerin bol su ile yıkanması gerekir. Hayati bulguları değerlendirilmeli kusma, ishal, bulantı gibi belirtilerin olup olmadığına bakılmalıdır. Bilinç kaybı yaşanması durumunda da koma pozisyonu verilerek, hasta/yaralı üstü örtülmeli ve acilen 112 aranmalıdır.

Kalp Krizinde

Ölümlerin engellenmesi ve zamanla yarış söz konusudur hemen 112 aranmalıdır. Sonrasında beyin ölümünü engellemek için, varsa ilk yardım eğitimi almış kişi tarafından kalp masajı yapılmalıdır. İlk yardım bilmeyen kişinin ise böyle bir durumda hastayı uygun bir yere yatırarak, ayaklarını kalp seviyesinin üzerine kaldırması gerekir. Hastanın üzerindeki sıkı kıyafetler kravat ve benzeri çıkartılmalı ve ambulans beklenmelidir.